หมามุ่ย มีคุณค่ารักษาโรค มากกว่ามองแค่ไวอาก่าป่า
หมามุ่ยจะพบได้ในประเทศเขตโซนร้อน(tropical)เช่นแอฟริกาและประเทศแถบเอเซีย เช่นไทย พม่า ลาว จีน อินเดีย เป็นต้นและเรียกชื่อต่างกันตามภูมิภาค ในหลายๆประเทศแพทย์ได้จ่ายเป็นยาให้ผู้ป่วย เป็นเวลาหลายปีแล้ว แต่ประเทศไทยเพิ่งรู้ถึงสรรพคุณ. เมล็ดหมามุ่ยในประเทศไทยมีสรรพคุณต่างๆไม่เป็นรองของประเทศอินเดียและ ประเทศจีน พิสูจน์แล้วและเห็นผลจริงจึงแนะนำให้ใช้เพราะราคาถูกกว่าและมีคุณภาพเหมือนกับของประเทศอินเดียและจีน เมล็ดหมามุ่ยที่เกิดในประเทศไทยพอที่จะแบ่งคุณลักษณะทางกายภาพได้ดังนี้คือ
1. ขนาดของเมล็ดหมามุ่ย
2. สีและลวดลายของเมล็ดหมามุ่ย
3. สรรพคุณทางยาของเมล็ดหมามุ่ย
4. ชนิดขนคัน-ขนไม่คันของเมล็ดหมามุ่ย
1. ขนาดของเมล็ดหมามุ่ย
ในปัจจุบันสามารถบ่งบอกที่มาของถิ่นกำเนิดได้ แต่-ในอนาคตอีก 2-3 ปีข้างหน้า อาจจะไม่สามารถระบุแหล่งที่มาได้ เพราะมีการนำเมล็ดพันธ์ไปปลูกกระจัดกระจายปะปนกันทั่วประเทศ แต่ณ.ปีนี้(2556)ยังพอแยกแยะใด้ดังนี้คือ. 1.1 หมามุ่ยสายพันธ์เมล็ดเล็ก 1.2หมามุ่ยสายพันธ์เมล็ดใหญ่
2.สีและลวดลายของเมล็ด
พอจะแบ่งใด้ดังนี้คือ
2.1 สีขาว ,ขาวครีม,ขาวอมเหลือง(สีเหมือนถั่วเหลือง)
2.2 สีขาว มีลายเส้น,จุด ที่เราเรียกว่าหมามุ่ยลาย
2.3 สีน้ำตาล,สีน้ำตาลเข้ม เหมือนสีเมล็ดกาแฟ
2.4 สีดำธรรมดาไม่เงา,สีดำสนิทและเงาเหมือนนิล
3. สรรพคุณทางยาของเมล็ดหมามุ่ย ต้องขอออกตัวอีกครั้ง ว่าข้อมูลที่จะเล่าให้ฟังนี้ไม่ใด้มาจากงานวิจัย แต่ได้มาจากประสพการณ์ ซึ่งสรรพคุณทางยานี้พอจะสรุปได้จากประสพการณ์ดังนี้คือ
3.1 เมล็ดหมามุ่ยสีขาว,ขาวครีม,ขาวอมเหลือง,หมามุ่ยลาย มีสรรพคุณทางยาน้อย
3.2 เมล็ดหมามุ่ยสีดำเงาเหมือนนิล,สีดำธรรมดา,สีน้ำตาลเข้ม จะมีสรรพคุณทางยามากกว่า สรุปสรรพคุณทางยา จำแนกจากสีของเมล็ดหมามุ่ย ดีมาก= เมล็ดหมามุ่ยสีดำเงาเหมือนนิล,เมล็ดหมามุ่ยสีดำธรรมดา,สีน้ำตาลเข้มเหมือนเมล็ดกาแฟ ดี=เมล็ดหมามุ่ยสีน้ำตาล,หมามุ่ยลาย น้อย-น้อยมาก=เมล็ดหมามุ่ยสีขาว,ขาวครีม,ขาวอมเหลือง. คล็ดลับ พิสูจน์ว่ามีสรรพคุณดีมาก-น้อยเพียงใด ใช้วิธีเคี้ยวดิบๆแล้วคลายทิ้ง (ห้ามกลืน) จะทราบถึงความต่างกัน จากลิ้นสัมผัสเมล็ดหมามุ่ยที่มีสรรพคุณดีมากกว่า จะมีรสชาติที่ขมเข้มข้น จี๊ดจ๊าด กว่า
4. หมามุ่ยชนิดขนคัน-ขนไม่คัน หมามุ่ยในประเทศไทยมีสายพันธ์ขนคันและขนไม่คัน
4.1 หมามุ่ยชนิดขนคัน มีทั้งสายพันธ์เมล็ดเล็กและสายพันธ์เมล็ดใหญ่ ลักษณะของขนจะยาวและแข็งขนจะมีสารพิษ ถ้าเราถูกขนจะเกิดอาการคัน วิธีแก้ของเราไม่เหมือนของทางการแพทย์สมัยใหม่ทีใช้คาลาไมน์ หรือของคนสมัยก่อนที่ใช้ข้าวเหนียวมาคลึงออกแต่ของเราเมื่อสัมผัสกับขนของเมล็ดหมามุ่ย แล้วเกิดพิษเราจะใช้วิธี นำผ้าชุบน้ำเอนไซม์ที่เรามีอยู่ (กลับไปอ่านเอนไซม์คือ..)เช็ด-ถูเบาๆ เพียง 3-5 นาที ก็หายเป็นปกติ (น้ำเอนไซม์จะไปถอนล้างพิษออกจากผิวหนัง)
หมามุ่ยชนิดมีขนคันนี้จะมีสรรพคุณทางยาจำแนกตามสีของเมล็ด(ข้อ3.2)ดังกล่าวข้างต้น. หมามุ่ยไม่คัน ไม่มีสรรพคุณทางยา
4.2 หมามุ่ยชนิดขนไม่คัน เท่าที่พบมีสายพันธ์เมล็ดใหญ่ชนิดเดียว ไม่ได้ขึ้นเองตามธรรมชาติ ลักษณะของขนจะสั้นเหมือนถั่วแระญี่ปุ่นและขนจะไม่มีพิษ ลักษณะของใบ ใบจะใหญ่กว่าของหมามุ่ยชนิดขนคัน และดอกจะมีช่อที่ใหญ่และยาวกว่า สีของดอกจะมีทั้งช่อดอกสีม่วงและช่อดอกสีขาว ช่อดอกสีม่วงเมื่อเป็นเมล็ดจะเป็นเมล็ดสีดำ ช่อดอกสีขาวเมล็ดจะเป็นเมล็ดสีขาว หมามุ่ยชนิดขนไม่คันนี้มีแทบทุกภาคของประเทศหรือแทบทุกจังหวัดก็ว่าได้ เมล็ดจะใหญ่กว่าเมล็ดหมามุ่ยชนิดขนคันมาก สามารถแยกแยะด้วยตาเปล่าได้ สรรพคุณของหมามุ่ยชนิดขนไม่คัน ไม่มีสรรพคุณทางยา แต่ชาวบ้านมักจะปลูกกันกินเป็นอาหาร โดยเด็ดยอดดอกอ่อนมาจิ้มน้ำพริก หรือนำเมล็ดมาต้มกินเหมือนต้มถั่วแระ รสชาติจะออกมันๆ ยิ่งกินยิ่งมัน หมามุ่ยไม่คันนี้มีชื่อเรียกต่างกันตามภูมิภาค เช่นเรียกว่า ถั่วยักษ์,ถั่วครก,ถั่วพร้า,ถั่วอีโต้,ถั่วขอ เป็นต้น.
สมเจตน์ จิตธรรมพงศ์ ผู้เขียน
คำเตือนผู้ที่คิดจะปลูกเป็นพืชเศรษฐกิจ
แรกเริ่มของการปลูกหมามุ่ยนั้นง่ายแสนง่าย ไม่ต้องดูแลรักษา ไม่ต้องใส่ปุ๋ย แต่เมื่อถึงฤดููเก็บเกี่ยวจะหาแรงงานไม่ได้ เพราะแรงงานจะไม่อยากเก็บเกี่ยว ถึงแม้จ่ายค่าแรงแพงๆเขาก๊ไม่ทำ โดยเฉพาะเมื่อถึงขั้นตอนการแยกเมล็ดออกจากเปลือกและขน ขนจะทำให้คนงานคันสุดๆ(ยาก-ลำบากที่สุดคือขั้นตอนนี้)คนงานบางคนเกิดอาการแพ้ ต้องเข้าโรง-พยาบาล เพราะฉะนั้นต้องเตรียมหาแรงงานพร้อมที่จะผจญกับความคันให้ได้เสียก่อน ณ.ปัจจุบันมีการปลูกหมามุ่ยกันจำนวนนับร้อยๆไร่ แต่หาแรงงานไม่ได้ แรงงานมีเฉพาะครอบครัวของตัวเองเพียงไม่กี่คน ทำให้เก็บผลผลิตไม่ทัน ลงทุนไปสูญเปล่า ต้นหมามุ่ยกลายเป็นวัชพืช ลามไปในที่ดินของเพื่อนบ้านข้างเคียงเกิดปํัญหากระทบกระทั่งกัน. จึงเตือนมายังผู้คิดจะปลูกให้หาแรงงานที่ไม่แพ้ขน,กล้าเก็บและคุ้นเคยกับหมามุ่ย เท่านั้นจึงจะประสพความสำเร็จ.
สมเจตน์ จิตธรรมพงศ์ ผู้เขียน
อ้างอิง: ปัจจุบันมาการทำเป็นยาสมุนไพรเชิงอุตสาหกรรม
1. สรรพคุณหมามุ่ย (คลิ๊ก)
2. รพ.เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ (คลิ๊ก)
ผล - แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน แก้โรคบิด กระตุ้นการผลิตน้ำนมแม่
